Wielu rodziców marzy, by ich dziecko miało dobre oceny w szkole, a każdą klasę kończyło z czerwonym paskiem na świadectwie. Nadmierne skupienie na ocenach może jednak prowadzić do niezdrowej presji, stresu i nauki pozbawionej pasji. Czy oceny w szkole są ważne? Czy może lepiej skupić się na rozwijaniu talentów i zainteresowań dziecka?

Czym są oceny w szkole?

Oceny to uproszczone narzędzie do oceny postępów ucznia. Mają za zadanie zmierzyć poziom wiedzy oraz opanowania materiału z danego przedmiotu. Jednak rzeczywistość jest bardziej złożona. System oceniania często koncentruje się na wynikach, pomijając proces nauki i indywidualne zdolności każdego ucznia.

Czy „5” z matematyki oznacza, że dziecko rzeczywiście zrozumiało wszystkie założenia? A może tylko dobrze zapamiętało wzory? Czy „3” z wypracowania jest wynikiem braku zdolności literackich, czy raczej chwilowego spadku motywacji? Ta kwestia pozostaje sporna.

Skala ocen w szkole

W klasach I-III szkoły podstawowej obowiązuje ocena opisowa. Oznacza to, że nauczyciele nie wystawiają uczniom stopni, a szczegółowo opisują postępy ucznia. Natomiast od klasy IV pojawiają się oceny w skali od 1 do 6, przy czym:

• 6 – stopień celujący,
• 5 – stopień bardzo dobry,
• 4 – stopień dobry,
• 3 – stopień dostateczny,
• 2 – stopień dopuszczający,
• 1 – stopień niedostateczny.

Oceny od 2 do 6 są uznawane jako oceny pozytywne, a 1 jako negatywna. W praktyce oznacza to, że uczeń musi zdobyć co najmniej ocenę dopuszczającą ze wszystkich przedmiotów obowiązkowych, aby przejść do następnej klasy. Jeżeli z któregoś przedmiotu otrzyma ocenę niedostateczną, może podejść do egzaminu poprawkowego (z wyjątkiem klasy ósmej i ostatniej klasy szkoły średniej).

Jakich przedmiotów uczniowie nie muszą zaliczać na ocenę co najmniej dopuszczającą? Są to technika, plastyka, muzyka, wychowanie fizyczne czy religia, w których ze względu na ich specyfikę w szczególności brany jest pod uwagę wysiłek ucznia, a nie wyłącznie oceny.

W szkole uczniowie otrzymują również oceny klasyfikacyjne z zachowania w skali:

• wzorowe,
• bardzo dobre,
• dobre,
• poprawne,
• nieodpowiednie,
• naganne.

Ocena z zachowania nie powinna wpływać na oceny z przedmiotów i promocję do następnej klasy, chociaż są sytuacje, w których rada pedagogiczna może podjąć decyzję o nieuzyskaniu promocji przez ucznia ze względu na jego naganne zachowanie.

Czy oceny w szkole są ważne?

Wielu rodziców zastanawia się, na ile oceny szkolne są miarodajne i jakie mają znaczenie w kontekście przyszłości dziecka. Zwolennicy ocen uważają, że są one niezbędne, bo motywują uczniów do nauki i osiągania lepszych wyników. Mogą też otwierać drzwi do prestiżowych szkół i uczelni, co jest szczególnie ważne w polskim systemie, który w dużej mierze jest oparty na rankingach. Z drugiej strony, nadmierne skupienie na wynikach może powodować stres, brak motywacji wewnętrznej i niechęć do nauki.

Oceny są ważne jako narzędzie sygnalizacyjne – informują rodziców, nauczycieli i same dzieci o poziomie opanowania materiału. Jednak ich wartość jest ograniczona, ponieważ nie zawsze oddają rzeczywiste zdolności czy potencjał ucznia. Warto też pamiętać, że nadmierne skupienie się na ocenach może prowadzić do tego, że dziecko będzie uczyć się nie dlatego, że chce się czegoś dowiedzieć, a po to, by otrzymać dobrą ocenę. Priorytetem staje się zaliczenie testu, a nie zrozumienie tematu, co powoduje, że wiedza bardzo szybko ulatuje z głowy.

Oceny w edukacji domowej

A co z ocenami w edukacji domowej, w której dziecko nie chodzi do szkoły, a uczy się w domu pod okiem rodzica? W tym trybie nauczania nie ma sprawdzianów, kartkówek czy odpytywania przy tablicy. Uczeń nie otrzymuje więc ocen w ciągu roku. Aby przejść do następnej klasy, musi jednak zdać egzaminy klasyfikacyjne z przedmiotów obowiązujących na danym etapie nauczania. Nie podchodzi do egzaminów z muzyki, plastyki, religii, techniki i wychowania fizycznego. Na świadectwie nie ma też oceny z zachowania.

W edukacji domowej rodzice, jako nauczyciele, mogą stosować własne formy oceniania, takie jak obserwacja postępów, rozmowy z dzieckiem czy analiza jego prac. Zamiast skupiać się na wyniku liczbowym, uwaga koncentruje się na rzeczywistym zrozumieniu tematu. Brak ocen w ciągu roku eliminuje presję i umożliwia rozwijanie wewnętrznej motywacji do nauki. W ten sposób dziecko może rozwijać naturalną ciekawość i pasję do nauki, a także zdobywać umiejętności praktyczne.

Jeżeli chcesz zapewnić dziecku naukę bez presji i stresu, weź udział w rekrutacji do Centrum Nauczania Domowego. Zapewniamy bezpłatny dostęp do największej i najlepszej platformy edukacyjnej, na której znajdują się treści zgodne z podstawą programową. Lekcje składają się z interaktywnych ćwiczeń oraz materiałów audio i wideo, dzięki czemu nauka jest przyjemnością. Ponadto na platformie odbywają się zajęcia z nauczycielami przedmiotowymi, a także spotkania integracyjne z rówieśnikami. Dołącz do Domowych i ciesz się edukacją pełną wolności!

Bibliografia:

• Czy oceny w szkole są najważniejsze?, <https://earlystage.pl/blog/czy-oceny-w-szkole-sa-najwazniejsze/> [dostęp: 31.12.2024]
• System oceniania w szkołach podstawowych, <https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/pl/national-education-systems/poland/system-oceniania-w-szkolach-podstawowych> [dostęp: 31.12.2024]