Sekretne życie mózgu nastolatka – sprawdź co się tam dzieje!

Jakie tajemnice skrywa mózg nastolatka? Jak to się dzieje, że nie można go dobudzić rano, że nagle podejmuje ryzykowne zachowania, że nie jest już tym “prostym” w obsłudze dzieckiem? I w końcu, co sprawia, że okres adolescencji jest tak wrażliwy? Z tymi pytaniami, które nurtują każdego rodzica dorastającego dziecka, rozprawia się książka “Sekretne życie mózgu nastolatka” autorstwa Sarah-Jayne Blakemore. W Polsce pozycja wydana nakładem wydawnictwa Mamania to niewątpliwie obowiązkowa lektura i klucz, by móc lepiej zrozumieć swoje dziecko i razem z nimi wyruszyć w podróż ku dorosłości. 

Okres nastoletni to nie anomalia

Okresowi dorastania niezmiennie towarzyszy z jednej strony wrażliwość rozwojowa, z drugiej z kolei – wyjątkowo pobudzona kreatywność. “Sekretne życie mózgu nastolatka” w fascynujący sposób zgłębia tajniki tego, jak rozwija się w tym czasie mózg młodego człowieka. Sarah-Jayne – profesor neuronauk i autorka książki – stara się zbadać procesy myślowe, emocje i aspekty neurologiczne w kontekście zmian, jakie zachodzą w procesie adolescencji i wyjaśnić co takiego dzieje się w mózgach dorastających dzieci. 

“Okres dojrzewania to nie jakaś anomalia – to kluczowy etap stawania się odrębną, społeczną istotą ludzką” – pisze Blakemore i dodaje, że dla niej osobiście zachowania nastolatków są fascynujące, ponieważ dają nam wgląd w to, jak naturalne zmiany fizjologiczne w mózgu przekładają się na nasze postępowanie i określają to, kim się stajemy.

To właśnie w tym czasie krystalizuje się nasza osobowość i kształtują się relacje z innymi. Proces, jaki przechodzą nastolatki, jest kluczowym doświadczeniem każdego człowieka i ostatecznie wpływa na to, jaką osobą się stajemy. 

Nie tylko hormony 

Wahania nastroju, porywczość, nieodpowiedzialność, skłonność do ekstremalnych emocji i ryzykownych zachowań – wszystkie te cechy, jak zauważa autorka książki, przez tysiąclecia były przypisywane nastolatkom i za źródło tego, co się z nimi dzieje wskazywano w głównej mierze zmiany hormonalne. 

W swojej książce, wykorzystując nową wiedzę, profesor Blakemore skupia się na badaniach naukowych, na podstawie których stara się wyjaśnić, jak zmienia się mózg podczas dorastania. Próbuje też zrozumieć, dlaczego nastolatki przeżywają różne emocje i jaki mają one wpływ na ich zachowanie. 

“Mózg nastolatka to nie jest dysfunkcyjny czy wybrakowany mózg dorosłego. Okres dojrzewania to okres życiowy o decydującym znaczeniu, pełen pasji i kreatywności, w którym połączenia nerwowe są plastyczne” – zwraca uwagę autorka i nawołuje, by nie demonizować okresu dojrzewania, bo jest czasem kluczowym dla wykształcenia się naszej tożsamości. Dzięki tym zmianom możemy w nowym świetle zobaczyć samych siebie. 

Śpiący mózg nastolatka i “społeczny jet lag”

Nastolatki nie są leniwe. To, że wyglądają na nieprzytomne, zaspane i ciężko rano je obudzić to efekt tego, że otrzymują za mało snu. Powinny spać 9 godzin dziennie – to optymalna ilość snu dla przeciętnego nastolatka. 

Szkoła, która każe być im na zajęciach o 8.00 lub jeszcze wcześniej, ingeruje bardzo mocno w ich naturalny zegar biologiczny. W tym czasie nastolatek powinien jeszcze spać. Jego rytm dobowy w tym okresie życia jest przestawiony, rano jest senny, a późno wieczorem aktywny. Mniej snu oznacza także obniżenie samopoczucia i trudności w nauce.

Kolejną rzeczą związaną ze snem nastolatka jest “społeczny jet lag” – autorka wskazuje, że młodzież w weekend odsypia cały tydzień, często budząc się późnym popołudniem kosztem społecznych kontaktów. “To jakby w każdy weekend jechać do innej strefy czasowej – prawdopodobnie prowadzi do takiej samej dezorientacji jak jet lag” — wskazuje Blakemore. 

Naukowcy są zdania, że zajęcia szkolne powinny być dostosowane do rytmu okołodobowego nastolatków, dzięki temu mogą uczyć się efektywniej, mieć lepszą motywację i być szczęśliwsi. 

Na zakończenie

Możemy uznać, że czas dojrzewania trwa do około 25. roku życia – to wiek, w którym rozwój mózgu zaczyna się stabilizować. W tym okresie bardzo duże znaczenie mają przyjaźnie, relacje i wpływ rówieśników, a także eksplorowanie świata, ciekawość i energia w poszukiwaniu nowych doświadczeń. 

“Nastoletni mózg nie jest zepsuty. Okres dojrzewania to taki okres w życiu, kiedy mózg zmienia się w istotny sposób – powinniśmy go rozumieć, pielęgnować i podziać”.

Bibliografia:

• Sarah-Jayne Blakemore, Sekretne życie mózgu nastolatka, wyd. Mamania, Warszawa, 2021

wróć