Bullying w szkole. Jak reagować na przemoc rówieśniczą?

Przemoc rówieśnicza ma poważne konsekwencje dla ofiar, które mogą zmagać się z niskim poczuciem własnej wartości, depresją, lękiem oraz problemami z nauką. Dzieci, których dotyka bullying w szkole, mogą również unikać sytuacji społecznych, co może prowadzić do izolacji. Jak pomóc dziecku w takiej sytuacji? Czy edukacja domowa może być dobrą alternatywą?

Bullying – co to jest?

Bullying, czyli przemoc rówieśnicza w szkole, to powtarzające się, świadome działanie mające na celu zastraszenie, upokorzenie lub skrzywdzenie innej osoby (ucznia). Problem ten dotyka głównie dzieci i młodzieży w wieku 7-16 lat. Może występować w różnych formach, takich jak przemoc fizyczna (np. bicie, popychanie), werbalna (np. wyzwiska, szykanowanie) oraz emocjonalna (np. izolowanie od grupy, rozsiewanie plotek). Coraz popularniejszy staje się także cybrebullying, czyli przemoc rówieśnicza stosowana za pośrednictwem Internetu.

Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2023 roku przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę, aż 66% dzieci i nastolatków doświadczyło w swoim życiu przemocy ze strony rówieśników. Co więcej, z roku na rok odsetek uczniów doświadczających przemocy rówieśniczej – zarówno fizycznej jak i psychicznej – rośnie. Te zatrważające dane pokazują, że jest to problem na ogromną skalę, a jego konsekwencje mogą być naprawdę poważne.

Jakie mogą być konsekwencje bullyingu?

Uczniowie doświadczający przemocy rówieśniczej mogą borykać się z wieloma problemami nie tylko teraz, ale również w przyszłości. Tego typu przeżycia często nie pozostają bez wpływu na ich dorosłe życie. Dlatego tak ważne jest, by nie bagatelizować sygnałów, które mogą sugerować, że dziecko doświadcza przemocy rówieśniczej.

Bullying w szkole może doprowadzić do:

• obniżonego poczucia własnej wartości,
• obniżonej samooceny,
• trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z innymi,
• problemów z nauką i obniżenia wyników,
• chronicznego stresu, lęków i depresji,
• poczucia osamotnienia i wycofania społecznego,
• problemów zdrowotnych, takich jak bóle głowy, zaburzenia snu i problemy z odżywianiem,
• w skrajnych przypadkach – prób samobójczych.

Jak rozpoznać, że moje dziecko jest ofiarą przemocy?

Skutki przemocy rówieśniczej mogą być naprawdę poważne, dlatego bardzo ważne jest, by jak najszybciej rozpoznać problem. Nie zawsze jednak jest to proste, ponieważ dzieci i nastolatkowie często nie chcą się dzielić swoimi przeżyciami ze względu na to, że boją się reakcji otoczenia lub nie potrafią mówić o uczuciach.

Jakie sygnały u dziecka mogą być niepokojące? Na co zwrócić uwagę?

• Zmiany w zachowaniu – dziecko może stać się bardziej wycofane, smutne lub drażliwe. Może unikać kontaktów z rówieśnikami, izolować się i unikać sytuacji społecznych.
• Nagłe problemy ze snem – koszmary, bezsenność lub trudności z zasypianiem mogą być efektem niepokoju związanego z przemocą, której dziecko doświadcza.
• Spadek wyników w nauce – dziecko nagle traci zainteresowanie nauką, ma trudności z koncentracją lub jego oceny znacząco się pogarszają.
• Objawy fizyczne bez wyraźnych przyczyn – częste bóle głowy, brzucha, nudności lub inne dolegliwości somatyczne mogą być związane ze stresem wywołanym bullyingiem.
• Unikanie szkoły lub innych miejsc spotkań z rówieśnikami – dziecko może próbować unikać szkoły, wymyślając różne powody, by zostać w domu, lub często skarżyć się na złe samopoczucie przed wyjściem.
• Niskie poczucie własnej wartości – dziecko może zacząć mówić o sobie w negatywny sposób, np. że jest „beznadziejne” lub „nielubiane”, co wskazuje na wpływ zastraszania na jego samoocenę.
• Nieuzasadnione zranienia i siniaki – powtarzające się zranienia lub siniaki bez logicznego wyjaśnienia mogą świadczyć o tym, że dziecko jest ofiarą fizycznej przemocy.
• Nagłe zmiany w garderobie lub rzeczach osobistych – dziecko może wracać do domu zniszczonymi ubraniami, bez niektórych przedmiotów (np. książek czy przyborów szkolnych) lub tłumaczyć, że coś „zgubiło”.

Jak reagować na przemoc rówieśniczą?

Gdy podejrzewasz, że Twoje dziecko może doświadczać przemocy rówieśniczej, kluczową rolę odgrywa wsparcie specjalistów. Warto skorzystać z pomocy terapeuty, pedagoga lub psychologa. Pamiętaj, aby regularnie kontaktować się z nauczycielami i pedagogiem szkolnym. Poproś o obserwowanie sytuacji oraz podejmowanie działań zapobiegawczych. Ważne jest także, aby edukować dziecko na temat różnych rodzajów przemocy rówieśniczej i sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Jeśli dostrzeżesz jakiekolwiek oznaki, że dziecko może być uwikłane w przemoc, zareaguj natychmiast. Szybkie działanie może uchronić je przed długotrwałymi, negatywnymi konsekwencjami.

Jeżeli dowiesz się, że Twoje dziecko jest wyzywane, poniżane i prześladowanie w szkole, dobrym rozwiązaniem może okazać się edukacja domowa. Ta forma nauczania pozwala realizować obowiązek szkolny w domu. Dzięki temu rodzice mają większą kontrolę nad środowiskiem edukacyjnym i mogą stworzyć bezpieczną przestrzeń, w której dzieci mogą rozwijać swoje zainteresowania i umiejętności bez obaw o przemoc rówieśniczą.

Czujesz, że edukacja domowa może być dobrym wyjściem dla Twojego dziecka? Wypełnij formularz rekrutacyjny dla szkoły podstawowej lub liceum, a skontaktujemy się z Tobą i opowiemy Ci o tym, jak wygląda nauka w Centrum Nauczania Domowego. Naszym uczniom zapewniamy bezpłatny dostęp do największej i najlepszej platformy edukacyjnej oraz zajęć z nauczycielami. Dajemy też możliwość skorzystania z telefonicznej pomocy psychologa.

Bibliografia:

• Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023, <https://fdds.pl/co-robimy/raporty-z-badan/2023/diagnoza-przemocy-wobec-dzieci-w-polsce.html> [dostęp: 12.11.2024]
• Collegium Balticum, 2024, Bullying w szkole – jak rozpoznać i pomóc dziecku?, <https://www.cb.szczecin.pl/wpisy/blog-post/bullying-w-szkole-jak-rozpoznac-i-pomoc-dziecku/> [dostęp: 12.11.2024]

wróć