Coraz częściej trafiają do nas pytania, czy dziecko z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego może uczyć się w edukacji domowej. Rodzice nie są pewni, jakich formalności powinni dopełnić i jakiego rodzaju wsparcie im przysługuje ze strony szkoły. Wielu z nich, kierowanych troską o własne dziecko, jest na początku drogi pełnej pytań i wątpliwości. Kwiecień to dobry czas, by pochylić się nad tematem dzieci z orzeczeniami, jest to bowiem miesiąc,  w którym w sposób szczególny szerzy się wiedzę na temat autyzmu.

Czym jest orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego?

Na początek warto wspomnieć, czym jest orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego i kiedy się je wystawia.  

Jeżeli sami widzimy u naszego dziecka jakieś niepokojące objawy rozwojowe, bądź szkoła wysyła nam taki pierwszy sygnał – wówczas powinniśmy udać się do poradni psychologiczno-pedagogicznej, rejonowo przynależnej szkole, do której nasze dziecko jest zapisane. 

Jeśli zespół orzekający stwierdzi, że dziecko, ze względu na swoje dysfunkcje intelektualne, czy problemy zdrowotne wymaga specjalnych metod pracy i organizacji nauki, wówczas publiczna poradnia psychologiczno-pedagogiczna wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. 

Warto nadmienić, że organem, który kieruje dziecko do poradni, jest szkoła, do której dziecko aktualnie uczęszcza, natomiast sam wniosek do poradni składany jest już przez rodziców.

Rodzic bądź opiekun powinien do wniosku dołączyć całą dokumentację, jaką posiada, to znaczy: wszystkie opinie wydane przez specjalistów, zaświadczenia, wyniki obserwacji pedagogicznych, psychologicznych i lekarskich, a także zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka – te wszystkie materiały będą bardzo pomocne dla zespołu orzekającego.

Kto może otrzymać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego?

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego mogą ubiegać się uczniowie: 

• z zespołem Aspergera,
• z autyzmem,
• z mutyzmem,
• z afazją,
• z niepełnosprawnością ruchową,
• z niedostosowaniem społecznym,
• z niepełnosprawnościami sprzężonymi,
• zagrożeni niedostosowaniem społecznym,
• niesłyszący,
• słabosłyszący,
• niewidomi,
• słabowidzący,
• z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym.

Kompleksowe badania psychologiczne

W poradni uczeń zostanie kompleksowo przebadany pod kątem rozwoju psychofizycznego i ewentualnych deficytów. Jeśli takie wystąpią –  wtedy poradnia wystawi dziecku orzeczenie.

Zespół orzekający zaleci warunki i formy wsparcia, które umożliwią realizację indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia. Zaleci wsparcie i wzmocnienie mocnych stron dziecka, uczestnictwo ucznia w różnych formach kształcenia. 

Zespół orzekający może zaproponować kilka rozwiązań edukacyjnych dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego: nauczanie w szkole ogólnodostępnej, kształcenie w trybie edukacji domowej lub nauczanie w szkole specjalnej.

Dziecko z orzeczeniem w edukacji domowej

Decyzja, jaką formę edukacji wybrać dla swojego dziecka, jak realizować obowiązek szkolny i podstawę programową, pozostaje w kwestii rodzica. Czy edukować dziecko w szkole stacjonarnej, czy skorzystać z nauczania indywidualnego, czy wybrać edukację domową – to jest autonomiczna decyzja rodzica. Tu należałoby podkreślić, że nie ma żadnych przeszkód, by dziecko z orzeczeniem korzystało z trybu nauczania, jakim jest edukacja domowa. 

Na pewno przy podjęciu decyzji dobrze jest zapytać nasze dziecko, czy chce chodzić do szkoły, czy czuje się tam akceptowane, czy lepiej i bardziej komfortowo będzie czuło się w domu. Edukacja domowa jest na pewno tą formą, którą w przypadku dzieci z orzeczeniami warto rozważyć. Wielu rodziców podkreśla, że jakość życia i edukacji ich dzieci zmieniły się na lepsze dzięki nauczaniu domowemu.

Szkoły przyjazne edukacji domowej 

Decydując się na naukę w domu, rodzic powinien szukać szkoły przyjaznej edukacji domowej, tym ważniejsza jest ta “przyjazność”, jeśli mówimy o uczniu z orzeczeniem. Szkoła przyjazna powinna zapewnić dziecku indywidualne podejście, formy wsparcia dostosowane do jego potrzeb, egzaminy klasyfikacyjne w pełnej wsparcia i akceptacji atmosferze, dostosowane do jego możliwości. Szkoła przyjazna nastawiona jest na dobro ucznia, cechuje ją otwartość i szczery dialog z rodzicem oraz  zapewnienie optymalnych warunków nauczania.

Wsparcie szkoły dla dziecka z orzeczeniem i IPET

W orzeczeniu, które otrzymaliśmy z poradni, zawarte jest zalecenie do stworzenia i opracowania tzw. IPET-u, czyli indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego dla naszego dziecka, w którym będą zawarte wszystkie zalecenia, jakie mają być realizowane na danym etapie kształcenia. 

Rodzice mają prawo i obowiązek zapoznać się z IPET-em. Zaakceptować go bądź wnieść swoje uwagi. Idealną jest sytuacja, kiedy program nauczania tworzony jest w oparciu o współpracę z rodzicami. Im więcej rodzic przekazuje informacji o dziecku – tym ten program nauczania będzie wartościowszy i bogatszy. Każdorazowo taki plan tworzony jest indywidualnie dla każdego dziecka. Metody i formy pracy dostosowuje się do potrzeb psychofizycznych konkretnego ucznia.

Wsparcie psychologiczne i zajęcia rewalidacyjne

Uczeń w edukacji domowej oraz jego rodzic mogą korzystać ze wsparcia szkoły, do której formalnie zapisane jest dziecko. Jeśli np. w programie IPET wskazane są zajęcia logopedyczne, rewalidacyjne czy zajęcia prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, uczeń w nauczaniu domowym ma prawo w nich uczestniczyć w siedzibie szkoły.

Pamiętajmy, że to co, kluczowe w edukacji dziecka z potrzebami kształcenia specjalnego, to stworzenie mu poczucia bezpieczeństwa i dobrej atmosfery do nauki, która pozwoli na harmonijny rozwój.

Bibliografia: 

1. Co oznacza dla szkoły orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego?, https://ecrkbialystok.com.pl/aktualnosci-sg/378-co-oznacza-dla-szkoly-orzeczenie-o-potrzebie-ksztalcenia-specjalnego, Europejskie Centrum Rozwoju Kadr (dostęp: 27.04.2023).
2. Dziecko z orzeczeniem a edukacja domowa – co musisz wiedzieć?, https://youtu.be/BBKCMvCcLso, webinar, materiały własne Centrum Nauczania Domowego (dostęp: 26.04.2023).

Podstawa prawna

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2017 poz. 1578 z późn. zm.)
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2017 poz. 1591 z późn. zm.)
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017 r., poz. 1646 z późn. zm.)
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz. U. z 2019 r., poz. 502)